Eskiler Al²r²m, Eskiciii...
Herkesin bildi≡i gibi bilgisayar teknolojisi o kadar h²zl² ilerliyor ki, art²k ald²≡²n²z son model bilgisayar bile ⁿτ-d÷rt y²l iτinde tarih oluyor. ╓rne≡in, birkaτ sene ÷nce 2000 dolara ald²≡²m²z 386 PC'miz art²k tarih oldu. Geτen gⁿn dⁿ■ⁿndⁿm; asl²nda tarih olacak bir durum yok. Zaman²nda 386'larla τok kullan²c²l² sistemlerde bile τal²■²rd²k. Bilgisayarlar²n zamanla yava■lama gibi bir sorunlar² olmad²≡²na g÷re, niye bu bilgisayarlar tarih oluyor? San²r²m bunun en ÷nemli nedeni yaz²l²mlar²n de≡i■mesi. Eskiden tek bir diskete s²≡an kelime i■lem programlar² art²k CD-ROM'lara s²≡m²yor. Grafik ve τokluortam uygulamalar² daha h²zl² bilgisayarlar gerektiriyor. Yani hep eski programlar²m²z² kullanacak olsak asl²nda hiτ sorun yok. Eski bilgisayarlar²m²z² kullanmaya devam edebiliriz.
As²l sorun bilgisayarlar²n eskimesi de≡il; bizim bundan nas²l en az etkilenece≡imiz. Teknolojinin bu h²zl² ilerlemesi kar■²s²nda tek ■ans²m²z ba■tan tedbirli davranmak. ╓nceden hesab²m²z² yapaca≡²z ki sonradan ba■²m²z belaya girmesin. Son zamanlarda bir sⁿrⁿ ki■i bana bilgisayar almak istedi≡ini s÷yleyip, "Sence ne almal²y²m?" diye soruyor. ╟o≡u ki■i ÷zellikle 486'lar²n fiyatlar²ndaki dⁿ■ⁿ■ⁿ g÷rⁿp bilgisayar almaya niyetleniyor. Tan²d²klardan, dergilerden ve gazetelerden fiyatlar al²n²yor. En ucuz olan bilgisayarlar 486 i■lemcili oldu≡u iτin herkesin merak² bir soruda birle■iyor: "Pentium'la, 486 aras²nda τok fark var m²?" Ben de kurulmu■ plak gibi bugⁿnⁿn teknolojisinin Pentium oldu≡unu ve art²k 486 al²nmamas² gerekti≡ini s÷ylⁿyorum. Tabii herkeste hayal k²r²kl²≡² yarat²yorum. Bana soran ki■i 486 almamas² gerekti≡ine kesin bir biτimde ikna oluyor ama, akl² yine de az para ÷demekte.
▐imdi benim durumumu dⁿ■ⁿnⁿn. 486'lar²n art²k ortadan kalkt²≡² bir devirde, bana soranlara "486 al²n." demek pek de kolay de≡il. Bir sene sonra adam sormaz m², "Madem bu eski teknolojiydi, ne diye bize 486 ald²rd²n?" diye. Ama ÷te yandan bilgisayar almak isteyen ki■i Windows 3.1 kullanarak τal²■may² planl²yorsa Pentium ald²rman²n da alemi yok. Ben kendi kafamda bile do≡ru yolu kolayl²kla bulamazken, haliyle yol g÷sterdiklerimin de kafas² kar²■²yor. Eskiden biz de 386 ya da 486 kullan²yorduk. 250 MB'lik diskler rahat rahat yetiyordu. ▐imdi yeni yaz²l²mlar sayesinde bu durum de≡i■ti.
Bilgisayarla Ne Yapal²m
Bilgisayar almadan ÷nce onunla ne yapmak istedi≡inizi τok iyi belirlemek gerekiyor. Bunu belirledikten sonra nas²l yapaca≡²n²z ÷nem kazan²yor. Yani hangi yaz²l²m² kullanarak bu i■leri yapacaks²n²z. ╓nce "Ne", sonra "Nas²l". Ancak ondan sonra bilgisayar almaya koyulmak mⁿmkⁿn. Bilgisayar konusunda bana dan²■anlara "Bilgisayarla ne yapmak istiyorsunuz?" diye soruyorum. Genellikle benzer cevaplar var. "Bizim k²z (ya da o≡lan) bu sene ⁿniversiye (liseye ya da ilkokula) ba■layacak. Ona bir bilgisayar almak istiyoruz." gibileri en yayg²n cevaplardan. Anl²yorum da sizin τocuk ne yapacak bilgisayarla? Yani oyun mu oynayacak, resim mi τizecek, yaz² m² yazacak, yoksa e≡itim programlar² m² τal²■t²racak? Bunlar belirsiz. Belki de τocuk sadece yaz² yazacak. O zaman 386 bile yeter. Ama genellikle ÷yle olmuyor. ▐imdi oyun τa≡². ▄stelik oyunlar²n neredeyse tamam² CD-ROM'larda ve τok gⁿτlⁿ bilgisayarlar istiyor. Bu durumda τocu≡una bilgisayar alan birinin hiτbir masraftan kaτmay²p iyi bir bilgisayar almas² mant²kl² olur. "Bilgisayarla ne yapmak istiyorsunuz?" sorusuna gelen bir ba■ka cevap da, "Valla, kendi i■lerimi yapmak iτin istiyorum." oluyor. Ayn² bilinmezlik burada da geτerli. ▌■ var, ▌▐ var. Mektuplar²n²z² yazmak iτin bilgisayar istiyorsan²z durum farkl², hesaplar²n²z² tutacaksan²z durum farkl². Bu nedenle ÷nce ne yapmak istedi≡inize karar verin. Daha sonra bunu hangi programla yapaca≡²n²z² dⁿ■ⁿnⁿn. Donan²m gereksinimlerini de buna g÷re saptay²n. ╓rne≡in, yaz² yazmak iτin yaz²c²s²z bir bilgisayar alman²z pek anlaml² de≡il. ╓zetle, bilen birine dan²■madan ÷nce ne yapmak istedi≡inizi iyi belirleyin ki, bu ki■i size bu i■i hangi programlarla yapabilece≡inizi anlatabilsin ve bilgisayar²n²z² da ona g÷re seτin.
Burada bir τ²kmazla kar■² kar■²ya kal²yoruz. Kullanaca≡²n²z yaz²l²m² birkaτ y²l sonra de≡i■tirmek isteyebilirsiniz. Bu durumda istedi≡iniz yeni yaz²l²m sizin bilgisayar²n²za uygun olmayabilir. ╓rne≡in bugⁿn Windows 3.1'le τal²■maya karar verdiniz ve 486 i■lemcili bir bilgisayar ald²n²z. Bir sene sonra Windows 95'e geτmeye karar verdi≡inizde vay halinize: Bilgisayar²n²z² de≡i■tirmek zorundas²n²z. Bu durumda imdada yenileme yeti■iyor. Bilgisayar²n²z²n i■lemcisini ya da ba■ka parτalar²n² yenileyerek, onu τa≡da■ bilgisayarlar dⁿzeyine τ²karabilirsiniz. Tabii buna da τok gⁿvenmeyin. Eski 386'lar² yenileyip onlar² Pentium'lu bilgisayarlar haline getirmek pek de mⁿmkⁿn de≡il. Bu da demektir ki, sat²n ald²≡²m²z bilgisayarlar er ya da geτ eskiyecek.
Eski bilgisayarlar²m²z² ne yapal²m?
E≡er yaz²l²mlar²n²z² de≡i■tirmeyi dⁿ■ⁿnmⁿyorsan²z, bilgisayar²n²z eskimez. ╓rne≡in Windows 3.1'de τal²■an bilgisayar²n²z² aletin ÷mrⁿ yetti≡i kadar kullanabilirsiniz. Bu durumda birτok bilgisayar² verimli kullanma ■ans²n²z var. ╓rne≡in benim annemle babam²n bilgisayar² hala 386 ve son derece memnunlar. ╟ⁿnkⁿ yapmak istedikleri ■eylere cevap veriyor. DOS iτin yaz²lm²■ bir muhasebe program²n² kullanacak birinin τok yeni bir bilgisayara ihtiyac² yok. 1 MB'l²k 386'larla da rahatl²kla idare eder. Eski bilgisayarlar² de≡erlendirmek iτin bunun gibi daha birτok seτenek var. Bilgisayar konusunda dan²■t²≡²n²z ki■ilere bu seτenekleri mutlaka sorun. B÷ylece eski bilgisayar²n²z da bir i■e yaram²■ olur.
Internet'in Bu Hali Ne Olacak?
▌nan²n Tⁿrkiye'de Internet'in durumu beni τok ⁿzⁿyor. Sanki Internet'in Tⁿrkiye'de geli■memesi iτin birileri τabal²yor. Korkudan m²d²r, bilmemekten midir, bilemiyorum. Ama birileri engel oluyor. Internet'in bu durumu bana ya■ad²≡²m bir olay² hat²rlat²yor. Size onu anlatmak istedim. Olay Ankara'da 8-9 y²l ÷nce geτiyor. Kahraman²m²z, yani ben, bilgiye susam²■ genτ bir Tⁿrk programc²s². O zamanlar Internet falan yok. Mesle≡imiz hakk²nda yurt d²■²ndan ancak dergi ve kitap alarak bilgi ediniyoruz. O zamanlar bir dergide g÷rdⁿ≡ⁿm bir reklam beni fena halde cezbetti. Firman²n biri shareware yani payla■²ml² yaz²l²mlardan olu■an geni■ bir kaynak program kⁿtⁿphanesine sahipti. Listede birτok yaz²l²m vard². S²k²■t²rma programlar², grafik programlar². ▄stelik de kaynak kodlar²yla. Yani program²n programlama diliyle yaz²lm²■ hali. Ba■kalar²n²n yapt²≡² programlar² incelemek ve kullanmak, bunlardan bilgi almak g÷zⁿme τok iyi bir fikir gibi g÷rⁿndⁿ. Hemen bir mektup yazd²m. 1-2 hafta iτinde cevap geldi. Fiyat², ÷zellikleri gibi bilgilerin oldu≡u bir bro■ⁿr g÷ndermi■ler. Mektubun iτinden bir de sipari■ formu τ²kt². Fiyatlar² da makul oldu≡u iτin hemen kredi kart² bilgilerini yazd²k ve sipari■ formunu postayla yollad²k. Yakla■²k bir ay sonra postada pembe bir ka≡²t buldum. ▄zerinde gⁿmrⁿ≡e tabi bir postam oldu≡unu, bir hafta iτinde posta i■leme merkezine gelmezsem geri g÷nderilece≡i yaz²yordu. O anda ne geldi≡ini anlamad²m ama sonra ²smarlad²≡²m²z programlar²n geldi≡ini tahmin ettim. Hemen posta i■leme merkezine gittim. Orada odadan odaya dola■²p τe■itli defterlere kay²tlar yapt²r²p ka■eler vurduktan sonra, benim paketi ortaya τ²kard²lar. Oradaki memurun sert hareketleriyle paket aτ²ld². Adamca≡²z bant² kesmek iτin kutunun bir kenar²na b²τa≡² soktu≡u gibi di≡er taraf²ndan h²zl²ca τekiyor. Ben "Aman dikkat, kutunun iτinde nazik e■yalar var." demeye τal²■t²m ama sonuτ vermedi. Neyse, kutu aτ²ld² disketler τ²kt². 360K'l²k eski tip tam 12 adet disket. G÷revlilerden biri kutunun iτinde fatura olmad²≡²n² s÷yledi. Ben "Faturaya ne gerek var?" diye dⁿ■ⁿnⁿrken, adam "Ba■ka tⁿrlⁿ ithal edemezsiniz." dedi. Ben ■a■k²nl²k iτinde sordum "Nas²l yani, ben bunu ithal mi edece≡im?" dedim. Bu sorunun ⁿzerine g÷revli, en τok 5 diskete izin verildi≡ini daha fazlas²n²n ithal edilmesi gerekti≡ini ve disket ba■²na da 10 Mark fon vermemiz gerekti≡ini s÷yledi. Ben bir firma olmad²≡²m iτin ithal izni gibi belgeler alma ■ans²m da yoktu. G÷revliler bu durumda bu paketi almam²n mⁿmkⁿn olmad²≡²n² ifade etti. Adamlara durumu aτ²klad²m. "Bak²n" dedim, "e≡er bu disketler 1.44MB'l²k olsayd² bⁿtⁿn bu programlar 3 diskete s²≡ard². Ama adamlar 360K'l²k disketlerde g÷ndermi■ler. Bu yⁿzden bu kadar disket tutuyor." Fakat g÷revlileri ikna etmek mⁿmkⁿn de≡il. En sonunda "Peki, ne olacak, bana bu paketi vermeyecek misiniz?" diye sordum. Cevap aτ²k ve netti: "Hay²r, paketi geri g÷nderece≡iz." Sonuτta epey bir u≡ra■ sonunda Posta ▌■leme Merkezi'ndeki g÷revlileri bu seferlik bana bir iyilik yapmaya ikna ettim. "Bir dahaki sefere olmaz ha!" s÷zleriyle kutular²n aτ²ld²≡² tozlu tezgahtan disketler al²nd² ve kutuya geri t²k²■t²r²ld². Disketlerin ne yaz²k ki birkaτ² bozulmu■. Bu yⁿzden baz² programlara bakamad²m. Bu olayla ilgili yorum yapmaya gerek yok. Tek yazaca≡²m, Tⁿrk Telekom o zaman PTT'nin iτindeydi. Ne yaz²k ki ÷zelle■mesine ra≡men anlay²■lar²nda pek de≡i■iklik yok. Tⁿrkiye'ye bilginin girmesini engellemek iτin her zaman neden bulunmu■tur ve bulunacakt²r. Resmi dairelerde bir i■ yapmak iτin evrak defterlerine yap²lan kay²tlar, bas²lan ka■eler nas²l durmadan art²yorsa, bilgiye konan engeller de her zaman artacakt²r. Bizim g÷revimiz ⁿlkemizdeki bu yanl²■l²≡² her a■amada protesto etmek ve yap²lmas² gerekeni ÷nermektir. Bunun iτin sizleri Tⁿrkiye'de Internet'in 3. Y²l² kampanyas²na ve Internet'te Sanal Eylem'e kat²lmaya τa≡²r²yorum. ▌■te adresleri